System Nutri-Score, czyli pięciokolorowa etykieta żywieniowa od A do E, zdobywa coraz większą popularność na europejskich półkach sklepowych. Jego głównym zadaniem jest uproszczenie decyzji zakupowych i pomoc konsumentom w wyborze produktów o wyższej wartości odżywczej. Jednak nie wszystkie artykuły spożywcze wypadają w tym systemie korzystnie. Wiele z nich otrzymuje oznaczenia Nutri-Score D lub nawet Nutri-Score E, co może zniechęcać do ich zakupu.
Składniki, które obniżają ocenę Nutri-Score
System Nutri-Score opiera się na algorytmie, który ocenia zawartość wybranych składników w 100 gramach lub mililitrach produktu. Krytyczne dla końcowej oceny są cztery grupy składników uznanych za niekorzystne z punktu widzenia zdrowotnego: wartość energetyczna, cukry proste, nasycone kwasy tłuszczowe oraz sód (czyli sól). Im wyższa ich zawartość, tym więcej punktów ujemnych otrzymuje produkt, co automatycznie obniża jego końcową ocenę.
Produkty o wysokiej gęstości energetycznej – szczególnie te bogate w tłuszcze lub cukry – są automatycznie klasyfikowane niżej. Przykładowo, zawartość powyżej 10 gramów nasyconych kwasów tłuszczowych na 100 gramów to już znaczna kara punktowa. Podobnie wygląda sytuacja w przypadku wysokiego poziomu cukru – nawet w produktach naturalnie słodkich, takich jak dżemy czy soki owocowe, może to skutkować niekorzystną klasyfikacją.
Zawartość sodu to kolejny element, który często zaskakuje konsumentów. Produkty z pozoru nieszkodliwe – jak niektóre sery, pieczywo czy gotowe dania – mogą zawierać znaczną ilość soli. W rezultacie, mimo obecności białka czy błonnika, końcowa ocena systemu Nutri-Score może być niska. Brak punktów dodatnich za warzywa, owoce, orzechy czy błonnik tylko pogłębia negatywny wynik.
Warto również zaznaczyć, że system ocenia skład bez uwzględniania takich elementów jak witaminy, składniki bioaktywne czy naturalne przeciwutleniacze. To oznacza, że niektóre produkty o rzeczywistej wartości zdrowotnej mogą być krzywdząco klasyfikowane jako mniej odżywcze.
Jakie grupy produktów najczęściej klasyfikowane są jako D lub E
Niektóre grupy produktów regularnie plasują się w dolnych rejestrach skali Nutri-Score – czyli otrzymują oceny Nutri-Score D lub Nutri-Score E. Dotyczy to szczególnie:
-
Wyrobów cukierniczych i słodyczy – zawierają one duże ilości cukru, tłuszczów nasyconych oraz wysoką wartość energetyczną przy jednoczesnym braku składników pozytywnie wpływających na punktację, takich jak błonnik czy warzywa.
-
Gotowych dań mrożonych – np. pizza czy dania instant, mimo że mogą zawierać białko lub warzywa, są zwykle bogate w tłuszcz, sól i cukry proste.
-
Wędlin i przetworów mięsnych – wysoka zawartość soli i tłuszczów nasyconych oraz brak błonnika powodują, że produkty te otrzymują niskie noty.
-
Napoje słodzone – nawet jeśli mają formę soków owocowych, naturalna zawartość cukru często przekracza granicę punktową, obniżając ocenę Nutri-Score.
-
Tłuszcze zwierzęce i roślinne – mimo że niektóre z nich (np. oliwa z oliwek) mają korzystne właściwości zdrowotne, zawartość tłuszczu i wartość energetyczna wpływają negatywnie na końcową ocenę.
W przypadku tych kategorii ocenę dodatkowo pogarsza brak uwzględnienia mikroskładników odżywczych, jak również fakt, że system nie rozróżnia źródła cukru czy rodzaju tłuszczu. Tym samym, produkty tradycyjne, naturalne, a nawet uznawane za zdrowe – mogą zostać niesłusznie zakwalifikowane jako te, które należy ograniczać.
Dlaczego Nutri-Score może wprowadzać w błąd
Choć system Nutri-Score został opracowany z myślą o prostocie i użyteczności dla przeciętnego konsumenta, jego ograniczenia budzą poważne wątpliwości wśród ekspertów ds. żywienia. Jednym z kluczowych problemów jest fakt, że system ten opiera się wyłącznie na analizie kilku składników odżywczych w przeliczeniu na 100 gramów lub 100 mililitrów produktu. Nie uwzględnia się przy tym:
-
rzeczywistej wielkości porcji, która w codziennej diecie ma kluczowe znaczenie,
-
stopnia przetworzenia żywności – co powoduje, że żywność ultraprzetworzona może uzyskać korzystniejszy wynik niż produkty naturalne,
-
zawartości witamin, minerałów i substancji bioaktywnych – kluczowych dla zdrowia elementów,
-
pochodzenia składników – przykładowo cukry naturalnie występujące w owocach są oceniane tak samo jak dodane syropy glukozowo-fruktozowe.
Takie podejście może prowadzić do paradoksów, w których produkty niskiej jakości – ale odpowiednio „zbilansowane” w składzie – otrzymują Nutri-Score A lub Nutri-Score B, natomiast artykuły tradycyjne, lokalne czy ekologiczne mogą być zdegradowane do kategorii D lub E. Zjawisko to rodzi zagrożenie dla zdrowej diety, gdyż konsumenci mogą wykluczyć wartościowe produkty tylko na podstawie etykiety, nie wnikając w ich skład i pochodzenie.
Co więcej, konsumenci często porównują między sobą produkty z różnych kategorii, czego system Nutri-Score nie uwzględnia. Oznacza to, że zestawienie np. płatków śniadaniowych z sokiem owocowym na podstawie litery Nutri-Score może być całkowicie mylące. Tymczasem etykieta ta powinna służyć jedynie do porównywania produktów w obrębie jednej kategorii.
Czy warto ufać Nutri-Score przy codziennych wyborach żywieniowych?
System Nutri-Score bez wątpienia pełni użyteczną funkcję informacyjną, ale tylko pod warunkiem, że konsument rozumie jego zasady działania i ograniczenia. W przeciwnym wypadku może być źródłem dezinformacji. Aby odpowiedzialnie korzystać z tego narzędzia, warto pamiętać o kilku kluczowych zasadach:
-
Nutri-Score nie jest oceną „zdrowotności” produktu, lecz jego wartości odżywczej w odniesieniu do wybranych składników.
-
Produkty ocenione jako D lub E nie muszą być całkowicie eliminowane – należy raczej traktować je jako artykuły do sporadycznego spożycia lub konsumowane w mniejszych ilościach.
-
Ocena nie mówi nic o zawartości witamin, mikroelementów czy naturalnych przeciwutleniaczy, które również są istotne w codziennej diecie.
-
Nutri-Score może być szczególnie użyteczny przy porównywaniu produktów z tej samej kategorii – np. dwóch rodzajów płatków śniadaniowych czy dwóch jogurtów.
-
Należy zwracać uwagę również na pełny skład produktu, tabelę wartości odżywczych i miejsce w diecie, jakie dany produkt ma zajmować.
Podsumowując, Nutri-Score może być cennym drogowskazem w sklepie, ale nie powinien być jedynym kryterium wyboru. Edukacja żywieniowa, świadomość składu oraz znajomość własnych potrzeb zdrowotnych to elementy, które wciąż mają kluczowe znaczenie przy planowaniu zdrowej, zrównoważonej diety. System ten powinien być traktowany jako narzędzie pomocnicze, a nie wyrocznia w zakresie jakości żywności.
Źródło:
https://www.gov.pl/web/psse-miedzyrzecz/czym-jest-i-co-oznacza-nutri-score
https://www.medicover.pl/o-zdrowiu/nutri-score-czyli-jak-ulatwic-sobie-wybor-zdrowej-zywnosci,9365,n,192
https://www.systemns.pl/
https://pl.wikipedia.org/wiki/Nutri-Score
https://gemini.pl/poradnik/artykul/nutri-score-dlaczego-ta-skala-sie-nie-sprawdza/
